I. NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG

C1: Trường hợp nào mắt ta nhận biết được có ánh sáng? Trong các trường hợp mắt ta nhận biết được ánh sáng, có điều kiện gì giống nhau?

1. Ban đêm, đứng trong phòng có cửa gỗ đóng kín, không bật đèn, mở mắt.

2. Ban đêm, đứng trong phòng đóng kín cửa, mở mắt, bật đèn.

3. Ban ngày, đứng ngoài trời, mở mắt.

4. Ban ngày, đứng ngoài trời, mở mắt, lấy tay che kín mắt.

Trả lời:

- Trường hợp 2 và 3 mắt ta nhận biết được ánh sáng.

- Trong các trường hợp này, điều kiện giống nhau là: Mở mắt và có ánh sáng từ nguồn sáng truyền vào mắt.

$\Longrightarrow$ Kết luận: Mắt ta nhận biết được ánh sáng khi có ánh sáng truyền vào mắt ta.

II. NHÌN THẤY MỘT VẬT

C2: Bố trí thí nghiệm như hình:

Mảnh giấy trắng dán trên thành màu đen bên trong một hộp kín. Ta nhìn thấy mảnh giấy trắng khi đèn sáng hay đèn tắt?

Trả lời:

- Ta nhìn thấy mảnh giấy trắng khi đèn sáng (hình 1.2a). Chứng tỏ ánh sáng của đèn chiếu vào mảnh giấy trắng, mảnh giấy hắt lại ánh sáng chiếu vào mắt.

$\Longrightarrow$ Kết luận: Ta nhìn thấy một vật khi có ánh sáng truyền từ vật đó vào mắt ta.

III. NGUỒN SÁNG VÀ VẬT SÁNG

C3: Vật nào tự phát ra ánh sáng, vật nào hắt lại ánh sáng do vật khác chiếu tới?

Trả lời:

- Vật tự phát sáng là dây tóc bóng đèn.

- Vật hắt lại ánh sáng do vật khác chiếu tới là mảnh giấy trắng.

$\Longrightarrow$ Kết luận:

- Dây tóc bóng đèn tự nó phát ra ánh sáng khi có dòng điện chạy qua gọi là nguồn sáng.

$\longrightarrow$ Nguồn sáng là vật tự nó phát ra ánh sáng.

- Dây tóc bóng đèn phát sáng và mảnh giấy trắng hắt lại ánh sáng từ vật khác chiếu vào nó gọi chung là vật sáng.

$\longrightarrow$ Vật sáng gồm nguồn sáng và những vật hắt lại ánh sáng chiếu vào nó.

$\bullet \,\,$ Lưu ý:

- Vật đen là vật không tự phát ra ánh sáng và cũng không hắt lại ánh sáng chiếu vào nó. Sở dĩ ta nhận ra được vật đen vì nó đặt bên cạnh những vật sáng khác.

IV. VẬN DỤNG

$\bullet \,\,$ C4

Trong cuộc tranh luận được nêu ở phần mở bài, bạn nào đúng? Vì sao?

“- Thanh đố Hải: Đặt một cái đèn pin nằm ngang trước mắt sao cho không nhìn thấy bóng đèn. Bấm công tắc bật đèn pin, mắt ta có nhìn thấy ánh sáng trực tiếp từ đèn phát ra không? Vì sao? (hình 1.1).

- Hải: Tất nhiên là nhìn thấy vì đèn pin đã bật sáng.

- Thanh cãi: Đèn không chiếu thẳng vào mắt làm sao mà nhìn thấy được!”

Trả lời:

- Trong cuộc tranh luận, bạn Thanh đúng, vì ánh sáng từ đèn pin không trực tiếp truyền tới mắt.

$\bullet \,\,$ C5

Trong thí nghiệm ở hình 1.1, nếu ta thắp một nắm hương để cho khói bay lên ở phía trước đèn pin, ta sẽ nhìn thấy một vệt sáng từ đèn phát ra xuyên qua khói. Giải thích vì sao? Biết rằng khói gồm các hạt nhỏ li ti bay lơ lửng.

Trả lời:

- Khói gồm các hạt nhỏ li ti nên khi được đèn chiếu sáng trở thành vật sáng, các vật sáng nhỏ li ti xếp gần nhau nằm trên đường truyền ánh sáng tạo thành một vệt sáng truyền đến mắt ta. Do vậy ta sẽ nhìn thấy một vệt sáng từ đèn phát ra xuyên qua khói.