Bài 1. Hệ thống kinh, vĩ tuyến và tọa độ địa lí

I. HỆ THỐNG KINH, VĨ TUYẾN

- Kinh tuyến là những nửa đường tròn nối hai cực Bắc và cực Nam trên bề mặt quả Địa cầu.

- Vĩ tuyến là những vòng tròn bao quanh quả Địa cầu, song song với đường Xích đạo và vuông góc với các kinh tuyến.

- Kinh tuyến gốc là kinh tuyến được đánh số $0^{o},$ đi qua đài thiên văn Grin-uých (Greenwich) ở ngoại ô thủ đô Luân Đôn (Anh).

+ Dựa vào kinh tuyến gốc (kinh tuyến 0o) và kinh tuyến 180o đối diện để nhận biết kinh tuyến Đông, kinh tuyến Tây.

- Vĩ tuyến gốc (0o) hay Xích đạo, chia quả Địa cầu thành 2 bán cầu: bán cầu Bắc và bán cầu Nam.

+ Dựa vào vĩ tuyến gốc (Xích đạo) để biết vĩ tuyến Bắc, vĩ tuyến Nam.

- Các kinh tuyến có độ dài bằng nhau. Các vĩ tuyến có độ dài khác nhau.

II. TỌA ĐỘ ĐỊA LÍ

- Kinh độ của một địa điểm là khoảng cách tính bằng số độ từ kinh tuyến đi qua điểm đó đến kinh tuyến gốc.

- Vĩ độ của một điểm là khoảng cách tính bằng số độ từ vĩ tuyến đi qua điểm đó đến vĩ tuyến gốc.

- Tọa độ địa lí của một điểm là kinh độ và vĩ độ của điểm đó trên bản đồ hay trên quả Địa Cầu.

- Cách viết tọa độ địa lí của 1 điểm:

+ Kinh độ viết phía trên, vĩ độ viết phía dưới: $\left\{\begin{matrix} 20^{o}\,T \\ 10^{o}\,B \end{matrix}\right.$

+ Hoặc: kinh độ viết trước, vĩ độ viết sau: $(20^{o}\,T, 10^{o}\,B)$

III. LƯỚI KINH, VĨ TUYẾN CỦA BẢN ĐỒ THẾ GIỚI

Một số lưới kinh, vĩ tuyến của bản đồ thế giới:

$\longrightarrow$ Đặc điểm: Hệ thống kinh, vĩ tuyến đều là những đường thẳng song song cách đều nhau và vuông góc với nhau.

$\longrightarrow$ Đặc điểm: Kinh tuyến là những đoạn thẳng đồng quy ở cực, vĩ tuyến là những cung tròn đồng tâm ở cực.

$\longrightarrow$ Đặc điểm: Kinh tuyến gốc, vĩ tuyến gốc là những đường thẳng vuông góc nhau; các kinh tuyến, vĩ tuyến còn lại là những đường cong.