I. Cách tạo ra dòng điện trong chân không

1. Bản chất dòng điện trong chân không

Dòng điện trong chân không là dòng chuyển dời có hướng của các êlectron được đưa vào khoảng chân không đó.

2. Thí nghiệm

Lấy một đèn điôt chân không D, bên trong có một catôt K (là dây tóc vonfam FF') và một anôt là bản cực kim loại A. Catôt được đốt nóng bằng dòng điện (mạch điện gồm một bộ pin E_F và một biến trở R). Vôn kế V dùng để đo hiệu điện thế U_AK giữa anôt và catôt. Anôt được nối với nguồn điện áp biến đổi và một điện kế G như hình sau:

Đồ thị niểu diễn I_A theo U_AK:

II. Tia catôt

1. Thí nghiệm

Thí nghiệm tạo ra dòng điện trong chân không bằng cách rút dần khí trong ống được minh họa như hình vẽ. Ống thuỷ tinh dài chừng 30 cm, nguồn điện có hiệu điện thế khoảng vài ngàn vôn:

2. Tính chất của tia catôt

- Nó phát ra từ catôt, theo phương vuông góc với bề mặt catôt. Gặp một vật cản, nó bị chặn lại và làm vật đó tích điện âm.

- Nó mang năng lượng lớn: nó có thể làm đen phim ảnh, làm huỳnh quang một số tinh thể, làm kim loại phát ra tia X, làm nóng các vật mà nó rọi vào và tác dụng lực lên các vật đó.

- Từ trường làm tia catôt lệch theo hướng vuông góc với phương lan truyền và phương của từ trường, còn điện trường làm tia catôt lệch theo chiều ngược với chiều của điện trường.

3. Bản chất của tia catôt

Tia catôt thực chất là dòng êlectron phát ra từ catôt và bay gần như tự do trong ống thí nghiệm.

Tia catôt được sinh ra khi phóng điện qua chất khí ở áp suất thấp hoặc bằng một súng êlectron.

4. Ứng dụng

Tia catôt có khả năng làm huỳnh quang các chất và bị làm lệch bằng điện trường và từ trường. Nó được dùng trong đèn hình và ống phóng điện tử.