I. TƯƠNG TÁC GEN

- Tương tác gen là sự tác động qua lại giữa các gen thuộc các lôcut khác nhau (gen không alen) trong quá trình hình thành kiểu hình.

- Thực tế, các gen trong tế bào không trực tiếp tương tác với nhau mà do sản phẩm của chúng (prôtêin) tác động qua lại với nhau để tạo kiểu hình (KH).

1. Tương tác bổ sung

- Là kiểu tác động qua lại của 2 hay nhiều gen không alen làm xuất hiện kiểu hình mới.

a) Thí nghiệm

- Lai các cây thuộc 2 dòng thuần hoa trắng → F1: toàn cây hoa đỏ

- F1 tự thụ phấn được F2 có tỉ lệ KH 9 đỏ : 7 trắng

b) Nhận xét

­ F2 có 16 kiểu tổ hợp, chứng tỏ F1 cho 4 loại giao tử → F1 chứa 2 cặp gen dị hợp quy định 1 tính trạng → có hiện tượng tương tác gen.

c) Giải thích

- Sự có mặt của 2 gen trội không alen nằm trên 2 NST khác nhau quy định hoa đỏ (A­B­)

- Khi chỉ có 1 trong 2 gen trội hoặc không có gen trội nào quy định hoa màu trắng (A­bb, aaB­, aabb)

d) Viết sơ đồ lai

P t/c: Dòng hoa trắng 1 (AAbb) x Dòng hoa trắng 2 (aaBB)

F1: 100% hoa đỏ (AaBb)

F2: 9 A-B- (hoa đỏ) : 3 A-bb (hoa trắng) : 3 aaB- (hoa trắng) : 1 aabb (hoa trắng)

2. Tương tác cộng gộp

a) Khái niệm

- Là kiểu tác động của nhiều gen, trong đó mỗi gen đóng góp 1 phần như nhau vào sự phát triển của cùng 1 tính trạng.

b) Ví dụ

- Tác động cộng gộp của 3 gen trội quy định tổng hợp sắc tố mêlanin ở người. Kiểu gen càng có nhiều gen trội thì khả năng tổng hợp sắc tố mêlanin càng cao, da càng đen, không có gen trội nào da trắng nhất.

- Tính trạng càng do nhiều gen tương tác quy định thì sự sai khác về kiểu hình giữa các kiểu gen càng nhỏ và càng khó nhận biết được các kiểu hình đặc thù cho từng kiểu gen.

- Những tính trạng số lượng thường do nhiều gen quy định, chịu ảnh hưởng nhiều của môi trường: sản lượng sữa, khối lượng, số lượng trứng…

II. TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN

- Là hiện tượng 1 gen tác động đến sự biểu hiện của nhiều tính trạng khác nhau.

+ Ví dụ: Alen A quy định quả tròn, vị ngọt. Alen a quy định quả bầu, vị chua.

- Các gen trong 1 tế bào không hoạt động độc lập, các tế bào trong 1 cơ thể cũng có tác động qua lại với nhau vì cơ thể là 1 bộ máy thống nhất.